D vitamini, ne olduğu ve insan vücudunda hangi işlevleri yerine getirdiği
D vitamini, genellikle vitaminler olarak adlandırılan bir grup molekülün parçasıdır. Vitaminler, yiyeceklerle aldığımız veya vücudumuzun kendi kendine sentezlediği mikro besinlerdir.
Görevleri, hücrelerimiz için kritik olan belirli biyokimyasal reaksiyonları hızlandırmaktır.
Toplamda 13 tane var ve her birinin belirli işlevleri ve özellikleri var.
Özellikle D vitamini, organik çözücüler ve yağlarda çözünme özelliğine sahiptir, yağda çözünür olduğu söylenir ve vücudumuzun düzgün çalışması için gereklidir.
D vitamini adı altında 5 farklı molekül türü tanımlıyoruz: D1 vitamini, D2, D3, D4 ve D5
D vitamini bulabileceğimiz en önemli iki form, D2 vitamini (ergokalsiferol) ve D3 vitaminidir (kolekalsiferol).
Ergokalsiferol gıda ile alınırken, kolekalsiferol gıda ile alınabilir veya güneşten gelen UV ışınlarının etkisiyle sentezlenebilir.
D vitamini karaciğerde birikir ve gerekli olduğunda salınır. Bu nedenle düzenli olarak almaya gerek yoktur[1].
D vitaminini nasıl alırız?
Günlük D vitamini ihtiyacının yüzde 20 ila XNUMX'si yiyeceklerden gelir.
Daha fazla bulunan yiyecekler (endüstriyel olarak takviye edilenlerin yanı sıra) yağlı balıklar (somon, uskumru ve ringa balığı gibi), yumurta sarısı ve karaciğerdir.
D vitamininin geri kalanı deride, UV ışınlarının belirli bir bileşeni olan UVB ışınlarına maruz bırakılarak kolekalsiferole dönüştürülen kolesterol benzeri bir yağdan (7-dehidrokolesterol) oluşur.
Bu ışınlar daha çok Nisan-Ekim döneminde bulunur ve derinin ilk tabakasına (epidermis) etki eder.
Yaz aylarında güneşe maruz kalmanın artması, kış döneminde daha sonra kullanılmak üzere depolanan D vitamini fazlalığına yol açar[1, 2].
Kolekalsiferol kan dolaşımı yoluyla deriden karaciğere taşınır.
Burada kalsifediole ilk değişimini gerçekleştirir.
İkincisi, tekrar kalsitriole dönüştürüldüğü böbreğe taşınır.
Bu şekilde modifiye edilen D vitamini “aktiftir” ve hücrelere girerek işlevini yerine getirebilir[1, 2].
D vitamininin amacı nedir?
D vitamini, vücudumuzdaki kalsiyum seviyelerini dengede tutan süreçlerde yer alır.
Kalsiyum insan vücudundaki en yaygın mineraldir ve kemiklerin ve dişlerin gelişimi ve sağlığı için gereklidir.
Ek olarak, kemikler, kalsiyumun kemik dokusunda salınmasını ve birikmesini içeren sürekli bir yeniden şekillenme sürecinden geçer.
Bu mineralin sadece %1'i diğer işlevlere katılır:
- kas kasılması,
- sinir iletimi,
- hormonların salgılanması,
- vazodilatasyon
- kan damarlarının kasılması.
D vitamininin işlevleri bu mineralle yakından ilişkilidir.
Düşük kan kalsiyum konsantrasyonu durumunda, D vitamini şu süreçlerde önemli bir rol oynar: renal kalsiyum yeniden emilimi, bağırsak kalsiyum emilimi ve kemik demineralizasyonu.
Kalsiyumun yetersiz olması durumunda, bu vitamin böbrekten (biriktiği yer) kalsiyum salınımını uyarabilir ve/veya sindirim sırasında bağırsak emilimini artırabilir.
Son çare olarak, kemikten kalsiyum salınımı süreçlerinde yer alır[2, 3].
D vitamini nasıl etki eder?
D vitamini, tüm vitaminler gibi hücrede kesin biyokimyasal reaksiyonların gerçekleşmesini sağlar.
Özellikle hormon görevi görür.
Hormonlar birbirinden farklı moleküllerdir ancak hepsinin görevi, üzerlerindeki reseptör adı verilen yapılara bağlanarak hücrelere "sinyal iletme" görevidir.
Her hormon, hücrenin dış yüzeyinde veya içinde bulunabilen spesifik bir reseptöre bağlanır.
Geçirdiği çeşitli yapısal değişikliklerle “aktive” (kalsitriol) olan D vitamini, hedef hücreye girer ve reseptörüne (VDR) bağlanır.
Kalsitriolün VDR'ye bağlanması, hücrenin aldığı "sinyaldir" ve yanıt olarak spesifik proteinler oluşturur[4].
D vitamini bağırsaktan kalsiyum emilimini sağlar.
Bu mineralin sadece %1'i diğer işlevlere katılır:
- kas kasılması,
- sinir iletimi,
- hormonların salgılanması,
- vazodilatasyon
- kan damarlarının kasılması.
D vitamininin işlevleri bu mineralle yakından ilişkilidir.
Düşük kan kalsiyum konsantrasyonu durumunda, D vitamini şu süreçlerde önemli bir rol oynar: renal kalsiyum yeniden emilimi, bağırsak kalsiyum emilimi ve kemik demineralizasyonu.
Kalsiyumun yetersiz olması durumunda, bu vitamin böbrekten (biriktiği yer) kalsiyum salınımını uyarabilir ve/veya sindirim sırasında bağırsak emilimini artırabilir.
Son çare olarak, kemikten kalsiyum salınımı süreçlerinde yer alır[2, 3].
D vitamini nasıl etki eder?
D vitamini, tüm vitaminler gibi hücrede kesin biyokimyasal reaksiyonların gerçekleşmesini sağlar.
Özellikle hormon görevi görür.
Hormonlar birbirinden farklı moleküllerdir ancak hepsinin görevi, üzerlerindeki reseptör adı verilen yapılara bağlanarak hücrelere "sinyal iletme" görevidir.
Her hormon, hücrenin dış yüzeyinde veya içinde bulunabilen spesifik bir reseptöre bağlanır.
Geçirdiği çeşitli yapısal değişikliklerle “aktive” (kalsitriol) olan D vitamini, hedef hücreye girer ve reseptörüne (VDR) bağlanır.
Kalsitriolün VDR'ye bağlanması, hücrenin aldığı "sinyaldir" ve yanıt olarak spesifik proteinler oluşturur[4].
D vitamini bağırsaktan kalsiyum emilimini sağlar.
Düşük kan kalsiyum konsantrasyonu, tiroid bezine bağlı bezler olan paratiroid bezleri tarafından bir alarm sinyali olarak yorumlanır.
Bu şekilde uyarıldıklarında, böbreği aktif D vitamini (kalsitriol) üretmesi için uyaran paratiroid hormonu (PTH) üretirler.
Kalsitriol, böbrekten bağırsak hücrelerine geçer ve onlara girerek TRPV6 ve calbindin gibi belirli proteinlerin üretilmesine neden olur.
Birincisi, bir "tünel" görevi gören ve kalsiyumun bağırsaktan hücrenin içine geçmesini sağlayan bir proteindir.
İkincisi hücrede bulunur ve kalsiyumu kan damarlarına taşır. Bu proteinler yardımıyla kalsiyum barsaktan büyük oranda emilir ve dolaşıma karışır[4].
D vitamini böbrekten kalsiyum salınımını sağlar.
Bağırsaktan artan kalsiyum emilimi, kandaki kalsiyum seviyelerini eski haline getirmek için yeterli olmayabilir.
Bu nedenle kalsitriol bağırsak emilimine ek olarak böbreklerden kalsiyum salınımında rol oynar.
Nasıl? Belirli proteinlerin (TRPV5, NCX1 ve calbindin D28k) böbrek hücreleri tarafından üretimini artırarak.
Görevleri kalsiyumun böbrek dışına taşınmasına izin vermektir[4].
Örneğin TRPV5, kalsiyumun idrarla atılmaması için kan dolaşımına salınmasına yardımcı olur[5].
D vitamini, kalsiyumun kemik rezorpsiyonunu sağlar.
D vitamini ayrıca kemiklerimizde depolanan kalsiyumun salınmasına da hizmet eder.
Nasıl? Düşük kan kalsiyum seviyeleri nedeniyle büyük miktarlarda üretilen kalsitriol, kemiği “yapı yapan” hücreler olan osteoblastlara etki eder ve kemiği “parçalayan” hücreler yerine aktivasyona yol açan bir dizi tepkiyi başlatır. osteoklastlar.
Kemik erimesi adı verilen bu "parçalanma", kemik yapısını yeniden şekillendirir ve bu süreçte kalsiyumu serbest bırakır.
Kemikten salınan kalsiyum kan damarlarında son bulur ve kandaki kalsiyum seviyelerini yükseltir[2, 5, 6].
D vitamini ve kemik sağlığı
Kalsiyumu kemiklerden çekerek zayıfladıkları düşünülebilir.
Aslında durum böyle değil: Kalsiyum ve D vitamini kemik sağlığının korunmasına yardımcı olur ve yaşlılıkta osteoporoz ve kırık riskini azaltır.
Kemikler ayrıca vücuttaki kalsiyumun yaklaşık yüzde 99'unu içerir ve mineralizasyonları esas olarak kandaki kalsiyum konsantrasyonuna bağlıdır.
Kalsiyum seviyelerinin düzenlenmesi esas olarak PTH ve D vitamini tarafından kontrol edilir.
PTH, böbrekte D vitamini aktivasyonuna neden olarak bağırsakta kalsiyum emiliminin artmasına ve böbrekten salınmasına yol açarak kan kalsiyum seviyelerini yükseltir.
Literatürde, düşük D vitamini düzeylerinin kemik kaybı ve kırıklar için bir risk durumu olduğuna dair pek çok onay vardır.
Bu nedenle, D vitamininin kemiklerimizin sağlığıyla da ilgili olduğu sonucuna varabiliriz[2].
Referanslar
1."D vitamini fizyolojisi" P. Lips, Biyofizik ve Moleküler Biyolojide İlerleme, 2006.
- "D vitamini: tutto ciò che avreste voluto sapere e che non avete mai osato chiedere"ML Brandi, R. Michieli, Hastalık Yönetimi, SIMG, 2015.
- “Kalsiyumun sağlık ve hastalıktaki rolü”ML Gücü, RP Heane, HJ Kalkwarf, RM Pitkin, JT Repke, RC Tsang, J. Schulkin, 1999.
- “Sıçanlarda bir kalsiyum homeostazı modeli” David Granjon, Olivier Bonny, Aurélie Edwards, 2016.
5.“Böbrek ve kalsiyum homeostazı” Un Sil Jeon, MD, Elektrolit; Kan Basıncı, 2008.
6."İskelet ve iskelet dışı sağlık için D vitamini: Bilmemiz gerekenler." Nipith Charoenngam, Arash Shirvani, Michael F. Holick, Journal of Clinical Orthopedics and Trauma, 2019.
Ayrıca Oku
Pediatri / Tekrarlayan Ateş: Otoinflamatuar Hastalıklardan Bahsedelim
Yenidoğanın Neden K Vitamini Aşısına İhtiyacı Var?
Anemi, Vitamin Eksikliği Nedenleri Arasında
Çölyak Hastalığının Belirtileri: Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
Artan ESR: Hastanın Eritrosit Sedimantasyon Hızındaki Artış Bize Ne Anlatır?