Agorafobie: symptomen en behandeling

By Cristiano Antonino On Jan 5, 2023

De term agorafobie komt van het Griekse woord agora dat vierkant betekent; in feite was het eerste gebruik van het woord in de psychologie en psychiatrie voor mensen die bang waren om naar drukke plaatsen te gaan

In werkelijkheid zijn patiënten met symptomen van agorafobie bang voor situaties waarin het moeilijk is om te ontsnappen of hulp te krijgen.

Bijgevolg vermijden ze dergelijke plaatsen om de angst in verband met de voorafschaduwing van een nieuwe paniekcrisis onder controle te houden.

Wat is agorafobie: wat is het?

Agorafobie is een angststoornis die wordt gekenmerkt door duidelijke angst en angst veroorzaakt door reële of verwachte blootstelling aan een breed scala aan situaties.

Angst en/of angst worden opgewekt als gevolg van het alleen zijn op plaatsen of situaties waarvan het moeilijk of gênant zou zijn om te vertrekken.

Of waarbij hulp niet direct beschikbaar is.

Mensen die aan agorafobie lijden, ervaren gedachten die verband houden met het feit dat hen iets vreselijks zou kunnen overkomen.

Bijv. 'Ik kan niet ontsnappen/rennen/ontsnappen' en/of 'er is niemand die me kan helpen'.

Kenmerken en manifestaties van agorafobie

In de meeste gevallen is agorafobie een probleem dat secundair ontstaat na het begin van paniekaanvallen of kleine angstcrises.

Het begint wanneer de agorafobische patiënt systematisch alle plaatsen, situaties en contexten begint te vermijden waarin er obstakels zouden kunnen zijn om geholpen te worden.

Agorafobe vermijding en beschermend gedrag

Een van de situaties die het vaakst worden vermeden door degenen die symptomen van agorafobie vertonen, zijn

alleen uitgaan of alleen thuis blijven
rijden of reizen met de auto
het bijwonen van drukke plaatsen zoals markten of concerten
de bus of het vliegtuig nemen
op een brug of in een lift zijn

Wanneer deze vermijdingen de dagelijkse activiteiten en het sociaal werk van een persoon beginnen te belemmeren, spreken we van agorafobie.

Soms is het probleem moeilijker op te sporen omdat het onderwerp bepaalde gevreesde situaties niet uit de weg gaat, maar er niet mee om kan gaan zonder de hulp van een vertrouwd persoon.

In dit opzicht is het mogelijk dat de agorafobische persoon in plaats van vermijding beschermend gedrag gebruikt om zich voor te bereiden op een bepaalde gevreesde situatie.

Hoewel vermijdings- en beschermend gedrag op korte termijn nuttig kunnen zijn voor de patiënt, zorgen ze er op de lange termijn voor dat het probleem niet kan worden aangepakt en zijn ze krachtige instandhoudingsfactoren voor de stoornis.

Agorafobie en paniekstoornis

Agorafobie kan worden gediagnosticeerd als paniekstoornis met agorafobie of als agorafobie zonder een voorgeschiedenis van paniekstoornis.

In het laatste geval worden de crises die de patiënt vermijdt gekenmerkt door paniekachtige angstsymptomen, maar zonder alle kenmerken van de eigenlijke paniekaanval.

Symptomen van agorafobie

Agorafobie wordt kort gezegd gekenmerkt door symptomen zoals:

Angst gerelateerd aan het zijn op plaatsen waar het moeilijk zou zijn om weg te gaan, te ontsnappen of hulp te zoeken en te krijgen, mocht zich een paniekaanval of angstcrisis voordoen.
De gevreesde situaties worden ofwel met grote moeite ofwel met de steun van een begeleider vermeden of opgelost.
Angst en vermijding beperken het sociaal-beroepsmatig functioneren van de patiënt en komen niet voort uit andere vormen van angst of fobieën. Bijvoorbeeld het vermijden van liften bij iemand met claustrofobie, het vermijden van sociale situaties bij iemand met een sociale fobie, het vermijden van prikkels die doen denken aan een traumatische gebeurtenis bij een posttraumatische stressstoornis.
Er kunnen ook symptomen zijn zoals een verhoogde hartslag, overmatig zweten, versnelde ademhaling, duizeligheid, angst om de controle te verliezen of dood te gaan. Dit komt omdat mensen die lijden aan agorafobie vaak de fysieke en psychologische symptomen ervaren die kenmerkend zijn voor een paniekaanval.
Men kan de aanwezigheid van piekeren ervaren, dwz het voortdurend denken en herdenken van negatieve gebeurtenissen die zich kunnen voordoen, met als doel daarop te anticiperen, te voorkomen en erop voor te bereiden.

Behandeling van agorafobie

Cognitieve gedragstherapie

Standaard cognitieve gedragstherapie voor de behandeling van agorafobie omvat initiële psycho-educatie en cognitieve interventies naast gedragsinterventies op basis van situationele blootstelling.

Binnen cognitieve gedragstherapie zijn exposure-technieken nuttig gebleken bij het verminderen van het gedrag dat agorafobische angst aanwakkert.

Onlangs zijn er strategieën geïmplementeerd om het vermogen van proefpersonen om in contact te komen met angstige activering te vergroten zonder bang te hoeven zijn voor de catastrofale gevolgen ervan. Door acceptatie te bevorderen en de behoefte aan controle over angstsymptomen te verminderen.

In bepaalde gevallen is het passend dat de psychotherapeut in multidisciplinair perspectief samenwerkt met een psychiater om ook farmacologische hulp bij de behandeling van de stoornis te overwegen.

Farmacologische therapie

Over het algemeen is psychotherapie echter essentieel voor de behandeling van agorafobie.

Psychofarmaca kunnen, door angstsymptomen en paniekaanvallen te onderdrukken, op korte termijn nuttig zijn, maar op de lange termijn genereren ze een sterke psychologische afhankelijkheid.

Bovendien komen de symptomen van agorafobie heel vaak terug wanneer ze worden stopgezet.