Afazja, czym jest i jak sobie z nią radzić

By Krystiana Antonina On Jan 30, 2023

Afazja (z gr. ἀφασία, czyli brak mowy) określa w neurologii stan, w którym traci się zdolność porozumiewania się, co może wpływać zarówno na zdolność wyrażania się, jak i na zdolność rozumienia języka i może dotyczyć tylko mowy, w poczucie konstruowania pełnometrażowego dyskursu, a nawet tylko umiejętność pisania

Zaburzenie może być

typ ekspresyjny, czyli pacjent wie, co chce powiedzieć, ale nie wie, jak to powiedzieć,
typu receptywnego, tzn. pacjent nie rozumie całości lub części tego, co się do niego mówi, tak jakby mówiono do niego w języku obcym.

Afazję po raz pierwszy opisał w 1861 roku francuski lekarz Paul Broca

Lekarz przeprowadził sekcję zwłok pacjenta, który był w stanie wymówić tylko słowa „tan tan” (i dlatego nazywano go Tan) i wykrył obecność zmiany w dolnej części trzeciego zakrętu czołowego, który w związku z tym uznano za związany z zdolność mowy i został nazwany obszarem Broki (lub obszarem mowy artykułowanej).

Podobnie w 1874 roku niemiecki neurolog Carl Wernicke odkrył, że uszkodzenie części płata skroniowego, na styku obszarów asocjacyjnych skroniowego, ciemieniowego i potylicznego, powoduje szczególny rodzaj afazji, w której zaangażowane jest rozumienie mowy, tj. płynnie, ale brakowało logicznego sensu.

Obszar Wernickego, czyli percepcyjny obszar językowy, jest połączony z obszarem Broki za pomocą ścieżki nerwowej zwanej pęczkiem łukowatym.

Rodzaje i objawy afazji

Afazja jest zatem spowodowana uszkodzeniami w obszarach mózgu odpowiedzialnych za przetwarzanie mowy, jak powiedzieliśmy, ośrodek Broki lub ośrodek Wernickego, które znajdują się w półkuli dominującej, czyli lewej półkuli dla osób praworęcznych, podczas gdy u osób leworęcznych osoby z ręką ulokowane są w prawej półkuli i tradycyjnie klasyfikowane są jako afazja Broki lub Wernickego.

afazja Broki

Afazja Broki jest afazją niepłynną charakteryzującą się „agramatyzmem”, tj. brak przedimków, przyimków oraz zaburzeń składniowo-gramatycznych i fonologicznych, takich jak parafazje fonemiczne i fonetyczne; rozumienie jest mniej upośledzone niż wypowiedzi werbalne, a pacjent jest świadomy swojej sytuacji, a reakcja frustracji i depresji nie jest rzadkością.

Afazja Wernickego

Afazja Wernickego to płynna afazja, która wiąże się z problemami zarówno w rozumieniu, jak i produkcji mowy.

Zachowana jest umiejętność płynnego przetwarzania mowy, ale mowa jest parafazowa i pełna omówień z neologizmami.

W tej postaci afazji pacjent nie zdaje sobie sprawy, że jego mowa jest niezrozumiała i rozumie elementarne polecenia, takie jak wstanie czy zamknięcie oczu, ale nie rozumie prostych pytań, takich jak wypowiedzenie swojego imienia.

Globalna afazja

Afazja globalna to afazja niepłynna, czyli poważny deficyt w wytwarzaniu, rozumieniu i przetwarzaniu komunikatów językowych: mowa ogranicza się do powtarzających się fragmentów sylabicznych, ale rozumienie jest poważnie upośledzone, a czytanie i pisanie praktycznie nieobecne.

Pacjent jest na ogół świadomy swoich trudności, reaguje wyrazem rozpaczy i często odmawia komunikacji.

Na koniec należy pamiętać, że afazja może objawiać się także w języku pisanym, zarówno w pisaniu (agrafia), jak i czytaniu (alexia), liczeniu (acalculia) oraz rozpoznawaniu znaków, kształtów i kolorów.

Jakie są przyczyny afazji?

Każda zmiana obejmująca dominującą półkulę i wpływająca na obszary odpowiedzialne za przetwarzanie języka może powodować afazję.

Najczęstsze przyczyny to:

Udar niedokrwienny w obszarze lewej tętnicy Sylviana (afazja jest ciężka i natychmiastowa).
TIA (Transient Ischemic Attack), w którym jednak afazja ustępuje w ciągu kilku godzin.
Krwotok mózgowy.
Guzy w lewym płacie czołowym lub skroniowym, które powodują postępującą afazję.
Choroby neurodegeneracyjne, takie jak choroba Alzheimera, stwardnienie rozsiane czy otępienie czołowo-skroniowe, w których zaburzenia mowy są tylko częścią objawów.
Urazy głowy powodujące krwiaki śródczaszkowe lub stłuczenia szarpane, szczególnie w lewym płacie skroniowym.
Procesy zakaźne odpowiedzialne za ropnie mózgu lub zapalenie mózgu.
Napad padaczkowy może powodować przelotną afazję.

Migrena może mieć aurę charakteryzującą się afazją rzędu kilku minut.

Jak rozpoznać afazję?

Rozpoznanie afazji po urazie mózgu jest prawie zawsze łatwe, ale w łagodniejszych przypadkach można ją wykryć za pomocą specjalnych testów.

Często, nawet jeśli uważa się, że początkowa afazja ustąpiła, nadal można znaleźć poważne zaburzenia widoczne tylko w bardziej złożonych testach.

Jednak dla prawidłowego wykonania testu konieczne jest wykluczenie współistnienia zaburzeń zdolnych do zmiany języka, będących konsekwencją zmienionego funkcjonowania mózgu, jak np. psychiatryczny zaburzenia.

Ocena języka mówionego

Wyrażenie:

język spontaniczny,
powtarzanie słów i zdań o coraz większej długości,
produkcja serii automatycznych (dni tygodnia i miesiące),
nazywanie obrazków, kształtów i przedmiotów,
opis złożonego obrazu,
powtórzenie historii.

Zrozumienie (wymaga od pacjenta, z motorycznego punktu widzenia, możliwości wykonania podanych poleceń):

wskazuje przedmioty i obrazy,
wykonywanie prostych poleceń (zamknięte oczy, otwarte usta),
wykonywanie skomplikowanych zleceń (dotykanie lewego łokcia prawą ręką),
test trzech arkuszy (precyzyjna dostawa przypisana do każdego arkusza).

Pisemna ocena znajomości języka

Czytanie:

rozpoznawanie liter, sylab, słów,
czytanie na głos,
rozumienie języka pisanego: wykonywanie poleceń pisemnych,
dopasowywanie słów pisanych do obrazków, zdań pisanych do działań.

Podobne posty

Wydatki na opiekę zdrowotną we Włoszech: rosnące obciążenie gospodarstw domowych

Kwiecień 11, 2024

Alert wolierowy: między ewolucją wirusa a ryzykiem dla ludzi

Kwiecień 4, 2024

Dzień na żółto przeciwko endometriozie

Mar 28, 2024

Nadzieja i innowacja w walce z rakiem trzustki

Mar 27, 2024

Pisanie:

spontaniczny,
biurowy,
dyktando.

Opracowanie testów

definicje słów, idiomów i przysłów,
budowanie zdania z dwóch lub trzech słów podanych pacjentowi,
krytyka absurdalnych historii,
interpretacja usłyszanego lub przeczytanego tekstu.

Jak leczyć afazję?

W przypadku większości udarów rokowanie nie jest niepomyślne: w rzeczywistości po kilku tygodniach afazja może ustąpić, ale w niektórych przypadkach język może pozostać zmieniony lub czasem charakteryzowany rodzajem obcego akcentu, ponieważ pewne prawa fonetyczne typowe dla języka oryginalnego są łamane. W jednej trzeciej przypadków problem ustępuje w ciągu roku; w mniejszości przypadków pozostaje na całe życie.

Wiek może być ważnym czynnikiem w powrocie do zdrowia.

Liczne badania epidemiologiczne dotyczące afazji udarowej pokazują, że pacjenci w wieku powyżej 70 lat mają mniejsze szanse na wyzdrowienie niż młodsi pacjenci.

Jednak w każdym wieku powrót do zdrowia w różnym stopniu może nastąpić nawet wiele lat po wystąpieniu uszkodzenia mózgu, które spowodowało afazję.

Ze względu na zdolności neuroplastyczne ośrodkowego układu nerwowego, które są bardziej widoczne u dzieci i młodych osób, utracone umiejętności językowe można czasami odzyskać poprzez zastępczą funkcję sąsiednich lub połączonych obszarów mózgu.

Terapia afazji utożsamiana jest z leczeniem choroby, która wywołała problem.

W drugiej fazie konieczne jest poleganie na logopedze w celu odzyskania umiejętności językowych lub alternatywnych metod i narzędzi komunikacji.

Obecnie trwają badania mające na celu opracowanie leków do leczenia afazji, ale zanim będą mogły wejść do praktyki klinicznej, potrzebne będą dalsze dowody naukowe.