Zespół stresu pourazowego (PTSD): konsekwencje traumatycznego wydarzenia

By Krystiana Antonina On 18 maja 2023 r.

Zespół stresu pourazowego (PTSD) to stan, który może wystąpić w wyniku narażenia na traumatyczne wydarzenie

Trauma i zespół stresu pourazowego (PTSD)

Termin trauma pochodzi od greckiego słowa oznaczającego „ranę” i jest definiowany jako zdarzenie, które negatywnie wpływa na jednostkę, zmieniając jej nawykowy sposób życia i postrzegania świata.

Dlatego mówiąc o traumie, możemy mówić o pojedynczym, nieoczekiwanym wydarzeniu o ściśle określonym czasie trwania (np. wypadek drogowy, klęska żywiołowa czy przemoc seksualna) lub o powtarzającym się i długotrwałym zdarzeniu (np. powtarzające się maltretowanie, wojna).

Osoba może bezpośrednio doświadczyć traumatycznego wydarzenia lub być jego świadkiem.

Reakcje osoby dotkniętej traumą mogą obejmować:

Intensywne emocje strachu, złości i/lub wstydu;

Poczucie bezradności lub przerażenia;
Poczucie winy;
Unikanie miejsc lub sytuacji związanych z traumą;
Unikanie myśli związanych z wydarzeniem;
Smutek;
Dezorientacja
Retrospekcje, nocne lęki i natrętne myśli;
Stan nadpobudliwości;
Trudności z koncentracją.

Takie reakcje są fizjologiczne jako reakcja na stresujące wydarzenie.

Aby mówić o zespole stresu pourazowego (PTSD), objawy muszą wystąpić w ciągu 6 miesięcy od zdarzenia traumatycznego i utrzymywać się przez ponad miesiąc po ekspozycji na traumę

Szczególnie u dzieci należy zwracać uwagę na zmiany nawyków żywieniowych, snu, towarzyskości, regulacji emocjonalnej (np. drażliwość) i wyników w nauce.

Badania wykazały, że uraz powoduje zmiany neurobiologiczne.

Następuje prawdziwa „rekalibracja” systemu ostrzegawczego naszego mózgu (układ limbiczny i ciało migdałowate), sygnalizując organizmowi stan wiecznego „zagrożenia”.

Ten dysfunkcyjny stan powoduje jednocześnie nadmierną aktywację systemów obronnych, z reakcjami „atak/ucieczka”, oraz dezaktywację innych systemów mózgowych, które zajmują się kontrolą poznawczą, wpływając na zdolność regulacji emocjonalnej, samoświadomość, empatię i bycie zestrojonym z inni.

W przypadku wykrycia u dziecka objawów zespołu stresu pourazowego rodzic powinien skontaktować się bezpośrednio z pediatrą rodzinnym lub specjalistycznym ośrodkiem neuropsychiatrii dziecięcej.

Rozpoznanie zespołu stresu pourazowego opiera się na wystandaryzowanych kryteriach i narzędziach diagnostycznych.

Plan leczenia zespołu stresu pourazowego powinien zostać opracowany przez grupę wyspecjalizowanych specjalistów w oparciu o profil psychologiczny dziecka i zasoby rodziny.

Niektóre interwencje wskazane w międzynarodowych wytycznych to:

Interwencje psychoterapeutyczne dziecka (terapie skoncentrowane na traumie i terapia poznawczo-behawioralna). Terapie te mają na celu zwiększenie zdolności dziecka do skuteczniejszego radzenia sobie ze stresem i cierpieniem, bez wprowadzania zwyczajowo zmienionych zachowań;
EMDR (odczulanie i przetwarzanie za pomocą ruchu gałek ocznych). Technika polega na skupieniu się osoby na traumatycznym wspomnieniu i jednoczesnej stymulacji wzrokowej, dotykowej i słuchowej. Ta metoda ma na celu naturalną aktywację komórek i połączeń w mózgu w celu odtworzenia normalnego ponownego przetwarzania informacji związanych z intensywnym traumatycznym przeżyciem;
Mindfulness (dosłownie: uważność) to technika mająca na celu zwiększenie poziomu świadomości i koncentracji na teraźniejszości, na tym, co się robi w danej chwili;
Stosowanie leków, gdy profesjonalista wykryje stan intensywnego osobistego cierpienia związanego z symptomatologią pourazową;
Interwencje wspierające rodzinę. Interwencje te mają na celu pomóc rodzicom rozpoznać i radzić sobie z dysfunkcjonalnymi reakcjami psychofizycznymi ich dziecka, przywracając dziecku stan bezpieczeństwa i zaufania.